سقز يکي از شهرهاي استان کردستان است که در شمال غربي سنندج و در فاصله 198 کيلومتري آن واقع است و از شمال به بوکان و از غرب به بانه و از جنوب به منطقه تيلکو و از شرق به منطقه افشار منتهي ميشود .

شهرستان سقز بر روي دو تپه طويل که رودخانه سرپوشيده ولي خان از وسط آن مي گذرد ، بنا شده است پستي و بلنديهاي داخل شهر و مناظر و چشم انداز زيباي رودخانه سيمينه رود که از کنار اين شهر مي گذرد جلوه بديعي را به نمايش گذاشته است .


هر چند کاوشهاي علمي باستانشناسي در اين شهر انجام نگرفته است . اما در مورد تاريخ آن روايتهاي گوناگوني وجود دارد و نظريات مختلف ابراز شده است تا جائيکه تاريخ ساخت آنرا به هزاره هفتم قبل از ميلاد نسبت ميدهند . عده اي از مورخين باستناد به آثار باستاني زيويه معتقدند که اين شهر در نخستين اتحاد ماد با نام ايزيرتا ناميده شده و پايتخت مادها بوده است و توسط مادها استحکاماتي در آن ساخته شده است که زيويه و آرمائيت "قپلانتو" از آن جمله هستند . دسته اي ديگر از مورخين معتقدند که بعد از هجوم "سارکن دوم " پادشاه آشور به سرزمين ماد که منجر به گريز مادها به سوي همدان شده سکاها به سقز آمدند و آنرا به عنوان پايتخت خود برگزيدند . نام امروز اين شهر از قوم سکه - سکا - اسکيت - ساکز - سکز به يادگار مانده است .در زماني که حکومتهاي محلي در مناطق مختلف ايران حاکميت ميکردند در شهرستان سقز نيز حکومت اردلانها براي مدتي مديد ادامه داشت .


پارک مولوي کرد - لاله - کوثر - بازار سقز - طبيعت بکر و زيباي منطقه سرشيو - کوههاي چهل چشمه - نه که روز و سد شهيد کاظمي از جاهاي ديدني شهرستان سقز هستند . در اين شهرستان بيش از يکصد و پنجاه اثر تاريخي و باستاني وجود دارد که فقط دو اثر آن يعني قلعه باستاني زيويه و غار کرفتو مورد بررسي و مطالعه قرار گرفته و در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است .


الف) قلعه باستاني زيويه : اين قلعه بر روي تپه اي به ارتفاع 140 متر در فاصله 42 کيلومتري شهر سقز و در حاشيه روستايي به نام زيويه قرار دارد که در سال 1947 ميلادي به طور اتفاقي کشف گرديد .


ب) غار کرفتو : در 74 کيلومتري شرق شهرستان سقز و در منطقه اوباتو"هه وه تو" صخره اي از سنگهاي آهکي بر فراز تپه اي پديد آمده است که قلعه و غار کرفتو ناميده ميشود . براساس مطالعات زمين شناسي صخره قلعه و غار کرفتو در دوران سوم زمين شناسي شکل گرفته است .